องค์กรภาคประชาสังคม เคลื่อนไหวทางการเมือง

The Patani องค์กรที่เคลื่อนไหวทางการเมืองของคนรุ่นใหม่ที่สนับสนุนสิทธิในการกำหนดชะตากรรมตนเองของประชาชนในภูมิภาคที่ใช้ภาษามลายู ตามแนวชายแดนใต้ของประเทศไทย เดอะปาตานี โพสต์ข้อความผ่านเพจ The Patani ถึงกรณีเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในพื้นที่ชายแดนใต้/ปาตานี โดยมีข้อความดังนี้:-

“เด็กไม่ใช่เป้าหมาย” หรือเป็นเพียงถ้อยคำเชิงสัญลักษณ์?

ในบริบทความขัดแย้งที่ยืดเยื้อในปาตานีหรือจังหวัดชายแดนใต้ของไทย เด็กและเยาวชนยังคงตกเป็นเหยื่อของความรุนแรง แม้จะมีหลักประกันด้านสิทธิมนุษยชนและกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (International Humanitarian Law: IHL) ที่เน้นย้ำถึงการคุ้มครองเด็กเป็นพิเศษก็ตาม

กรณีสามเณรวัย 16 ปีที่ถูกยิงเสียชีวิต โดยไม่สามารถระบุฝ่ายผู้กระทำ และกรณีเด็กในโรงเรียนสอนคำภีร์อัลกุรฺอานที่ได้รับบาดเจ็บจากแรงระเบิดใกล้อาคารพักอาศัยของตำรวจ เป็นตัวอย่างล่าสุดของผลกระทบที่เด็กได้รับในพื้นที่ความขัดแย้ง แม้กลุ่ม BRN (Barisan Revolusi Nasional) จะลงนามใน หลักการปารีสว่าด้วยการคุ้มครองเด็กจากความขัดแย้งติดอาวุธ (Paris Principles)

ซึ่งมีข้อผูกพันชัดเจนว่า: “เด็กจะไม่ถูกใช้เป็นกำลังรบ ไม่ตกเป็นเป้าหมายของการโจมตี และจะได้รับการคุ้มครองพิเศษ” แต่ในทางปฏิบัติ สถานการณ์ในพื้นที่กลับสะท้อนให้เห็นถึงช่องว่างระหว่าง “หลักการ” กับ “การปฏิบัติจริง”

1. ความรับผิดตามหลักกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ

กฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ (IHL) กำหนดว่า เด็กถือเป็นบุคคลที่ต้องได้รับการคุ้มครองเป็นพิเศษจากผลกระทบของความขัดแย้ง ไม่ว่าจะอยู่ฝ่ายใด การมุ่งเป้าโจมตีต่อเด็ก หรือการดำเนินยุทธวิธีที่ทราบอยู่แล้วว่ามีแนวโน้มสูงว่าจะกระทบต่อเด็ก ถือเป็น การละเมิดอย่างร้ายแรง ซึ่งอาจเข้าข่ายอาชญากรรมสงคราม

ข้ออ้างเชิงเทคนิค เช่น “ไม่สามารถระบุฝ่าย” หรือ “เป้าหมายไม่ใช่เด็ก” ไม่สามารถใช้ลบล้างความรับผิดตามกฎหมายได้ หากมีการวางแผน ปฏิบัติการ หรือเลือกเป้าหมายโดยตระหนักถึงความเสี่ยงที่เด็กจะได้รับอันตราย ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นอาจสะท้อนถึง “ความจงใจโดยทางอ้อม” (indirect intent) ซึ่งกฎหมายไม่ได้ยกเว้นความรับผิดในกรณีเช่นนี้

2. การเจรจาสันติภาพเชิงสัญลักษณ์ กับภาวะไร้การเปลี่ยนแปลงในทางปฏิบัติ

การที่ BRN ลงนามในหลักการระหว่างประเทศ อาจเป็นสัญญาณเชิงบวกในมิติทางการเมือง แต่หากกลไกการสั่งการและการควบคุมภาคสนามไม่ตอบสนองต่อเจตนารมณ์นั้น ความพยายามดังกล่าวก็อาจถูกมองว่าเป็นเพียง “เครื่องมือทางสัญลักษณ์” มากกว่าจะนำไปสู่การลดทอนความรุนแรงที่แท้จริง

ในอีกด้านหนึ่ง ฝ่ายรัฐไทยเองก็ยังไม่แสดงให้เห็นถึงความพยายามอย่างจริงจังที่จะเปลี่ยนโครงสร้างเชิงระบบที่ทำให้สถานศึกษาหรือชุมชนกลายเป็น “พื้นที่ปลอดภัย” อย่างแท้จริง ความพยายามทางการทูตยังคงอยู่ในลักษณะ “พิธีกรรม” และยังไม่สามารถยับยั้งวงจรความรุนแรงในพื้นที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

3. ความเงียบของรัฐ = ภาวะสมรู้ร่วมคิดโดยไม่ตั้งใจ

ท่าทีของรัฐไทยต่อเหตุการณ์ที่ส่งผลกระทบต่อเด็กในพื้นที่ขัดแย้ง มักสะท้อนออกมาในรูปของความเงียบ ไม่ปรากฏการขอโทษ การตรวจสอบข้อเท็จจริงที่โปร่งใส หรือแผนการป้องกันไม่ให้เกิดเหตุซ้ำ ความเงียบเช่นนี้ อาจถูกตีความว่าเป็น “ภาวะสมรู้ร่วมคิดโดยไม่ตั้งใจ” (unintentional complicity) และส่งผลต่อความไว้วางใจของประชาชนในกลไกรัฐอย่างรุนแรง

4. เด็กไม่ควรถูกนำมาอยู่ในสมการของสงคราม

เด็กทุกคน ไม่ว่าจะเป็นสามเณร เด็กนักเรียนในโรงเรียนศาสนา หรือเด็กชาวพุทธ ล้วนเป็นพลเรือนที่ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับความขัดแย้ง พวกเขาไม่ควรถูกตั้งอยู่ในบริบทของการคำนวณยุทธศาสตร์ หรือกลายเป็น “ราคาที่ต้องจ่าย” เพื่อผลประโยชน์ทางการเมืองของฝ่ายใด

หากยังมีเด็กถูกยิง เสียชีวิต หรือบาดเจ็บจากระเบิดในพื้นที่ที่ควรเป็นสถานที่ปลอดภัย เช่น โรงเรียนหรือมัสยิด สะท้อนให้เห็นว่า กระบวนการสันติภาพยังล้มเหลว ทั้งในระดับเจรจาเชิงนโยบาย ระดับการปฏิบัติในพื้นที่ และในระดับหลักการด้านมนุษยธรรม

ความตายของเด็กไม่ควรถูกลดทอนให้กลายเป็นเพียงฉากหลังของกระบวนการทางการเมือง

หากผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายยังไม่สามารถให้หลักประกันขั้นพื้นฐานที่สุดได้ว่า “เด็กจะไม่เป็นเหยื่อของความขัดแย้ง” สันติภาพในปาตานีก็ยังคงเป็นเพียงมายาคติ

ทั้งนี้ The Patani จะมีการจัดวงเสวนา ภายใต้หัวข้อ “20 ปีพัฒนาการหลักการ IHL ต่อพื้นที่ขัดกันด้วยอาวุธในปาตานี เเละปัญหาระลอกใหม่ในรัฐบาลเเพทองธาร”

ในวันศุกร์ ที่ 25 เมษายน 2568 เวลา 20:30 น. เป็นต้นไป ณ ห้องประชุมศูนย์ฯ The Patani โดยมีผู้ดำเนินรายการ -รุสดา สะเด็ง วิทยากร/ผู้ร่วมเสวนา -อาเต็ฟ โซ๊ะโก และ ฮากิม พงตีกอ

The Patani https://www.facebook.com/share/p/16Q7NgUDUK/?mibextid=wwXIfr

#สิทธิมนุษยชน #กฎหมายมนุษยธรรม #เด็กในพื้นที่ขัดแย้ง #ชายแดนใต้ #PeaceProcess #ParisPrinciples #BRN #IHL #ชีวิตเด็กสำคัญกว่า #ThePoligensNews